هدف دقيق كار گاه ايجاد شرايطي است كه در آن شركت كنندگان در كا رگاه تصميم بگيرند ، برنامه طرح نمايند و تغييرات لازم را به وجود آورند .

تعداد افراد شركت كننده در كارگاه به طور معمول 10الي 15 نفر و تا حداكثر 25الي 30 نفر مي باشد .

هر كا رگاه به طور عمده از سه قسمت تشكيل شده است : 1- سخنراني ( يك ششم كل زمان كار گاه را به خود اختصاص ميدهد ) 2- بحث گروهي و كار د رگروه هاي كوچك ( دو سوم زمان كار گاه را به خود اختصاص مي دهد ) 3- جلسه ارائه كار گروه ها و مشاركت جمعي ( يك ششم زمان را به خود اختصاص ميدهد . )

محدوديتهائي كه در شيوه آموزشي كار گاه وجود دارد عبارت است از :

- نياز به زمان زيادي براي شركت كنندگان و برگزار كنندگان دارد .

- براي تعداد كمتر از ده نفر كار برد ندارد .

- به تسهيلات خاص نياز دارد .

- امكان عدم مشاركت بعضي از افراد و فعاليت مستقل آنها در طي بر گزراي كار گاه وجود دارد .

- بر گزاري كار گاه هزينه نسبتا بالائي دارد .

قبل از برگزاري كار گاه مي بايست نياز هاي موجود در جامعه ، سيستم بهداشتي و يا كار كنان بهداشتي تعيين شود . انطباق موضوع كار گاه با نياز هاي ياد شده باعث انگيزه بيشتر شركت كنندگان براي ياد گيري و عملياتي نمودن آموخته ها ميشود .

اهداف آموزشي مي بايست از تحليل نياز ها سرچشمه گرفته باشد . تعداد افرادي كه قرار است آموزش ببينند ، ماهيت آموزش و كاري كه فراگيران بعد از آموزش مي بايست قادر به انجام آن باشند ، تعريف شود .

بهتر است كار گاه بعد از يك روز تعطيل بر گزار نشود و محل برگزاري آن از محل اقامت افراد دور باشد .

قبل از برگزاري كا رگاه مي بايست نياز هاي موجود د رجامعه ، سيستم بهداشتي و يا كار كنان بهداشتي تعيين شود . انطباق موضوع كار گاه با نياز هاي ياد شده سبب انگيزه بيشتر شركت كنندگان براي ياد گيري و عملياتي نمودن ، آموخته ها ميشود .

اقداماتي كه قبل از برگزاري كار گاه مي بايست انجام داد :

برنامه ريزي كارگاه توسط تيمي متشكل از رئيس و دبير و مسئول اجرائي بر نامه انجام ميشود 0 تصميمات ضروري مي بايست حداقل 2 ماه قبل از برگزاري كارگاه اتخاذ شده باشد 0-تيم مذكور مسئول اجراي برنامه ، طبق برنامه زمان بندي شده است 0 –و در پايان مي بايست به ارزشيابي كارگاه پرداخته شود 0

تشكيل كميته بر گزاري كار گاه تعيين موارد زير را به عهده دارد :

- تعيين اهداف كلي ، اهداف ويژه رفتاري ،

- تعيين عنوان كار گاه ،

- تعيين نوع افراد شركت كننده و نوع تخصص آنها ،

- طبقه بندي و گروه بندي شركت كنندگان به گروه هاي كوچك ، با توجه به تخصص و تجا رب آنها

- پيش بيني و تهيه محتوي آموزشي

- تهيه سوالات پيش آزمون و پس آزمون و تكثير آنها به تعداد شركت كنندگان

- طرح سوالات بحث گرو هي متناسب با تخصصها و موضوع بحث ها

- تهيه فرم ارزشيابي و نظر خواهي پايان كار گاه

- تعيين محل كار گاه

- پيش بيني محل اقامت شر كت كنندگان

- تعيين زمان برگزاري كار گاه

- زمان بندي برنامه( با توجه به مدت سخنراني ها ، استراحت ، كار گروهي –بحث عمومي –زمان جمع بندي )

- تعيين رئيس جلسه ، دبير جلسه از ميان شركت كنندگان در هر روز

- پيش بيني ناظر يا تسهيل كننده بحث گروهي

- تهيه و ارسال بر نامه كار گاه جهت افراد شركت كننده و ساير افراد درگير

- تعيين انتظارات از افراد شركت كننده ( توصيه به مطالعه متون خاص ، جمع آوري آمار يا اطلاعات خاص ... ) و ارسال شرح توقعات همراه دعوت نامه

- تهيه دعوت نامه و ارسال به موقع براي افراد شركت كننده –تعيين زماني براي قبول فرم در خواست

- پيش بيني و تامين هزينه كار گاه

- پيش بيني و تامين تداركات و تجهيزات و تعيين مسئول تداركات و تجهيزات

- نصب پلاكارد هاي لازم

- ارتباط با مطبوعات براي انجام مصاحبه و تهيه گزارش

- بررسي نهائي وضعيت سالن و كلاسها در دو روز قبل از بر گزاري كار گاه

اقداماتي كه در زمان برگزاري كارگاه مي بايست انجام شود :

- رئيس جلسه در ابتدا خوشامد مي گويد و اعضا كار گاه را معرفي مي نمايند . سخنرانان توسط رئيس جلسه دعوت مي شوند 0برنامه اعلام ميگردد 0

- هر سخنران حدود 20 تا 30 دقيقه مطالبي را ارائه ميدهد و سپس اعضا در گروههاي ( 5 تا 10 نفره ) در كلاس كار گروهي ، پيرامون سوالات تعيين شده ، بحث و تبادل نظر ميكند 0

- پس از پايان كار گروهي در يك نشست عمومي از هر گروه يك نفر به عنوان گزارشگر ، نتايج كار گروهي خود را به جمع ارائه ميدهد تا روي آن بحث و اظهار نظر كنند 0

- در هر گروه يك نفر به عنوان تسهيل كننده و هماهنگ كننده كار گروهي ( راهنما ) حضور دارد 0 اين افراد از قبل تعيين شده اند 0

وظايف رئيس جلسه :

- مديريت در جلسه از شروع سخنراني آموزش دهندگان تا جمع بندي بحث عمومي جلسه بر عهده رئيس جلسه است 0

- از رئيس جلسه انتظار ميرود : خود را عضوي مثل سايرين بداند

- ديگران را به شركت در بحث تشويق و ترغيب كند 0

- اعضا را تشويق كند به نظرات يكديگر احترام بگذارند0

- اعضا را به گرفتن تصميمات جمعي هدايت كند

- به نظرات درست احترام بگذارد و باز خورد مناسب بدهد 0

- از تخصص همه افراد استفاده كند 0

- به ياد داشته باشد كه هيچ عضوي در جلسه از او پايين تر نيست 0

- در صورت خارج شدن سخنران از موضوع بحث مي تواند به او تذكر بدهد

وظايف دبير جلسه :

- حفظ نظم و ترتيب بحث ها

- رعايت زمان تعيين شده براي هر فعاليت

- همكاري با رئيس جلسه در دعوت از اساتيد و نمايندگان گروه ها براي ارائه نتايج كار گروهي مطابق با برنامه زمان بندي شده

- تحرير مصوبات و ابلاغ آن به اعضاي جلسه و برگزار كنندگان 0

- تهيه گزارش كار گاه

مسائلي كه سخنران ( آموزش دهنده ) لازم است رعايت كند :

- مدت سخنراني نبايد بيشتر از 30 دقيقه باشد0

- اهداف آموزشي را در ابتداي سخنراني به اطلاع ديگران برساند 0

- به ياد داشته باشد پاسخ بسياري از سوالات را ميتوان در طي بحث گروهي داد0

- از مطالب جديد براي ارائه موضوع استفاده كند 0

- رئوس مطالب را به صورت جزوه در اختيار شركت كنندگان بگذارد 0

- ايجاد انگيزه در ابتداي سخنراني كه ميتواند به صورتهاي زير انجام شود 0( نمايش يك فيلم ويديو كوتاه يا اسلايد يا تصوير در رابطه با موضوع موردبحث –بيان يك تجربه يا داستان در رابطه با موضوع مورد بحث –خواندن قطعه شعر يا قطعه ادبي كه با بحث ارتباط داشته باشد 0)

نحوه انجام كار گروهي :

- اعضا در گروهاي كوچك 5 تا 10 نفري در كلاسهاي مجزا و محيط آموزشي با تجهيزات مورد نياز ( ميز ، صندلي ، وايت بورد و ماژيك …) قرار مي گيرند 0

- اعضا خود را معرفي مي كنند 0

- در گروه يك نفر به عنوان رئيس ، يك نفر به عنوان دبير انتخاب ميشود 0

- يك منشي و يك گزارشگر انتخاب ميشود 0

- اهداف و زمان كار گروه توسط راهنما يا تسهيل كننده به كليه اعضا گروه تذكر داده ميشود 0

- رئيس گروه اداره جلسه و حفظ نظم و هماهنگي بحث و دبير گروه مسئوليت تنظيم گزارشات را به عهده دارد

- يادداشت بحثها و نكات مهم بر روي تخته به عهده منشي تخته است 0

- گزارشگر ، تصميمات اتخاذ شده در بحث گروهي را به كارگاه ارائه ميدهد 0( نقطه نظرات و نتيجه گيريهاي شخصي خود را دخالت نمي دهد ) در صورتي كه هنگام گزارش ، جواب سوال رانداند ، ميتواند از نظرات ساير اعضا گروه خود استفاده كند 0

وظيفه تسهيل كننده يا راهنما در جلسات كار گروهي:

تسهيل كننده جزو اعضاي گروه نيست و اظهار نظر نمي كند ، نقش هدايت كننده و هماهنگ كننده را دارد 0 تا اعضاي گروه در روند بحث گروهي راه را به خطا نروند 0 اگر اعضا به دليل كمبود اطلاعات ، به بن بست برسند راهنما مي تواند خيلي مختصر به موضوع اشاره كند و نتيجه گيري را به فراگيران محول نمايد

وظيفه منشي تخته در جلسات كار گروهي :

در كار گروهي ، منشي تخته عضوي از اعضا گروه بوده در اظهار نظرها سهم مساوي دارد0و رئوس بحث ها و نكات مهم را كه مورد استفاده اعضاي گروه است بر روي تخته يادداشت ميكند 0

وظيفه گزارشگر در جلسات كار گروهي :

گزارشگر تصميمات اتخاذ شده در بحث گروهي را در جلسه عمومي كار گاه ارائه مي كند . در ارائه گزارش نقطه نظرات شخصي خود را دخالت نمي دهد و فقط بيان كننده نظر جمع مي باشد . در صورتي كه هنگام ارائه گزارش پاسخ سوالي را نمي دانست ، مي بايست از ساير اعضا گروه خود كمك بگيرد .

هنگام گزارش نام –شماره گروه –موضوعات مورد بحث –تصميمات اتخاذ شده را در ترانس يادداشت نموده و گزارش مي كند و در انتهاي بحث ، مطالب تهيه شده در كاغذ يا طلق شفاف را جهت تهيه گزارش كار گاه به دبير جلسه تحويل مي دهد .

اقداماتي كه بعد از بر گزراي كار گاه مي بايست انجام شود :

- گزارش كار گاه توسط دبير جلسه تهيه ميشود .

نحوه گزارش نويس يك كار گاه آموزشي :

- مقدمه ( شرحي كوتاه در مورد دلايل منتهي به برگزاري كارگاه )

- هدف كلي كارگاه

- شرح نحوه عمل كارگاه و چگونگي انطباق شركت كنندگان با اين نحوه عمل

- نمونه اي از نتايج به دست آمده از كار گروهي

- فهرستي از مدارك مورد استفاده قرار گرفته

- نتايج ارزشيابي توسط شركت كنندگان

- فهرست شركت كنندگان

- ارسال نامه تشكر و گواهي شركت در كارگاه ( حداكثر تا 15 روز بعد از پايان كارگاه ) انجام مي گردد

- ارزشيابي دراز مدت( حداقل يك سال پس از شروع كارگاه انجام ميشود . اين ارزشيابي توسط ابزار پرسشنامه يا مصاحبه حضوري انجام ميشود . تشكيل يك جلسه يك روزه با اعضا شركت كننده تشكيل مي گردد و رضايت شركت كنندگان از آموزشهاي دريافتي بررسي مي شود . آيا آنچه آموخته شده در عمل نيز كار برد داشته است ؟ چه موانعي موجب بازداشتن آنان از انجام وظايفشان ميشود ؟0 تاثير آموزش هاي داده شده بر سلامت جامعه چه بوده است ؟ –آيا نياز به پيگيري آموزشي وجود دارد ؟

خلاصه آن كه :

مهمترين مشخصه روش كارگاه آموزش ، شركت فعال دعوت شدگان در بحث گروهي و تشويق افرادبه تفكر انتقادي ولي سازنده و يافتن راه هائي مي باشد كه نهايتا به ارائه خدمات بهداشتي در ماني مطلوب به جامعه كمك مي نمايد .

كارگاه محلي براي صحبت كردن نيست بلكه مكاني است براي تصميم گيري و كار گروهي .

/شجاعي زاده ، داود - مدل هاي مطالعه رفتار در آموزش  سلامت – انتشارات  وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي – چاپ اول 1379

/قدوسيان،احمد، قاسمي ، محمد ، سرمست حميده – مباني و كار برد تكنولوژي آموزشي در ارتقاي سلامت – انتشارات  بحر العلوم قزوين 1382

/  قاسمي ، محمد -نحوه ساز ماندهي يك كار گاه آموزشي :  انشارات دانشگاه علوم پزشكي قزوين

/آموزش اثر بخش در بهداشت – واحد آموزش بهداشت معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي جندي شاپور اهواز - 1381

/ايار- سمير- پور اسلامي – پور اسلامي ،محمد – در باره ايدز آموزش بدهيم- گروه مديريت برنامه هاي آموزش سلامت – چاپ اول – 1381